تاریخ آخرین بروزرسانی: ۵ مهر ۱۳۹۹

انواع ریسک هایی که سرمایه گذار، با آن مواجه است (بخش اول)

ریسک در یک طبقه بندی کلی، به دو دسته تقسیم میشود، ۱- ریسک قابل اجتناب و ۲- ریسک غیرقابل اجتناب

۱- ریسک قابل اجتناب

ریسکی که میتوان با استفاده از برخی روشها، از آن اجتناب کرد. به این دسته از ریسک ها، ریسک های قابل اجتناب یا غیرسیستماتیک میگویند. ریسک های قابل اجتناب یا غیرسیستماتیک اغلب ناشی از خصوصیات خاص شرکت هستند. برای مثال، فرض کنید شما سهام شرکتی را خریداری کرده اید. اگر مدیریت شرکت ضعیف باشد، سهامداران شرکت درست عمل نکنند، یا شرکت در رقابت با سایر رقبا، موفقیتی بدست نیاورد و یا احیانا به علت قدیمی شدن محصولات تولیدی آن شرکت، مشتریان شرکت به تدریج کم و فروش آن کاهش یابد، همه این موارد نمونه هایی از ریسک قابل اجتناب هستند. ریسک غیرسیستماتیک، اغلب منشأ درونی دارد و علت بروز آن، به داخل شرکت مربوط است. با توجه به اینکه این نوع ریسک را میتوان با به کارگیری برخی روشها، به حداقل ممکن رساند، از آن به ریسک قابل اجتناب یاد میشود.

۲- ریسک غیرقابل اجتناب

دسته دوم ریسک هایی که سرمایه گذاران با آن مواجه اند، ریسکهایی هستند که کنترل آن در اختیار سرمایه گذار نیست. به این گروه از ریسکها، ریسک غیرقابل اجتناب یا ریسک سیستماتیک میگویند. مواردی مثل تغییر نرخ تورم، سیاستهای کلان اقتصادی، شرایط سیاسی و…، مواردی هستند که کنترل آنها از اختیار سرمایه گذار خارج است. برای مثال، تغییر در سیاستهای کلان اقتصادی و افزایش یا کاهش نرخ ارز و یا نرخ تورم، میتواند به طور مستقیم در وضعیت درآمد، هزینه و میزان سودآوری شرکتها تأثیرگذاشته و طبیعتا ارزش سهام آنها را تحت تأثیر قرار دهد. اینگونه ریسکها را ریسک های سیستماتیک یا غیرقابل اجتناب میگویند، چون کنترل آنها از اختیار سرمایه گذار خارج است.

اما چگونه میتوان ریسک قابل اجتناب را به حداقل ممکن رساند؟ به این ضربالمثل مشهور دقت کنید: “همه تخم مرغها را در یک سبد قرار ندهید”. اگر از شما بپرسند منطق این ضرب المثل چیست، همه شما خواهید گفت با این کار، ریسک ما کاهش مییابد؛ چون اگر یکی از سبدهای تخم مرغ به زمین افتاد و تخم مرغ های آن شکست، سبدها و تخم مرغ های دیگر همچنان سالم است.

در مباحث مرتبط با بورس هم تئوری بسیار معروفی به نام “تئوری سبد” وجود دارد که برپایه همین ضرب المثل شکل گرفته است. براساس این تئوری، سرمایه گذار میتواند با متنوعکردن سبد سرمایه گذاری خود و انتخاب داراییهای بسیار متنوع، به جای یک یا چند دارایی محدود، ریسکهای قابل اجتناب را در سرمایه گذاری خود به حداقل ممکن برساند. بنابراین، هراندازه سبد سرمایه گذاری متنوع تر باشد، ریسک سرمایه گذاری کمتر خواهد شد.

بر پایه تئوری سبد، متخصصان بازار سرمایه توصیه میکنند به جای آنکه فرد یک یا چند سهم از شرکتهای محدودی را خریداری کند، سهام شرکتهای متنوع از صنایع مختلف را خریداری کند و حتی در سبد سرمایه گذاری خود، اوراق بهادار بدون ریسک مثل اوراق مشارکت و… هم داشته باشد.

اما مجددا این نکته را یادآور میشویم که با متنوع سازی سبد سرمایه گذاری، تنها میتوان حذف ریسکهای قابل اجتناب (غیرسیستماتیک) را به حداقل رساند و حذف ریسکهای غیرقابل اجتناب (سیستماتیک) از کنترل و اختیار سرمایه گذار خارج است. البته با حذف یا کاهش ریسک های قابل اجتناب، عملا بخش عمده ای از ریسک هایی که سرمایه گذار با آن مواجه است، کاهش مییابد.