تاریخ آخرین بروزرسانی: ۵ مهر ۱۳۹۹

معرفی اوراق گواهی حق تقدم سهام

در قسمت های گذشته، اوراق مشارکت، اوراق اجاره و سهام، به عنوان سه نوع اوراق بهاداری که در بورس داد و ستد میشود را به شما معرفی کردیم. بر این اساس، گفتیم که اوراق مشارکت و اوراق اجاره، جزو اوراق بهادار با درآمد ثابت محسوب میشوند، زیرا هیچگونه ریسکی ندارند و بازدهی آنها تضمین شده است، اما سهام، جزو اوراق بهادار دارای ریسک محسوب میشود و البته، خریداران سهام در ازای پذیرش این ریسک، میتوانند بازدهی بیشتر از بازدهی اوراق مشارکت و اوراق اجاره بدست آورند.

در این قسمت، قصد داریم یکی دیگر از انواع اوراق بهادار قابل داد و ستد در بورس را به شما معرفی کنیم، اوراق بهاداری که به نوعی، وابسته به سهام محسوب شده و ریسک آن نیز تقریبا با ریسک سهام برابر است. اسم این ورقه بهادار، گواهی حق تقدم خرید سهام است.

گواهی حق تقدم خرید سهام چیست؟

حتما به خاطر دارید که در تشریح مزایای سهام، گفتیم که یکی از مزایای سهام در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار این است که چون سهامداران یک شرکت، در واقع به نسبت سهم خود، مالک آن شرکت محسوب میشوند، در خرید سهام جدید شرکت نیز اولویت قرار دارند. به این اولویت، حق تقدم خرید سهام میگویند.

به عنوان مثال، فرض کنید شرکت الف قصد دارد با انتشار سهام جدید در بورس، سرمایه خود را ۲۰ درصد افزایش داده و از ۱۰ میلیارد تومان، به ۱۲ میلیارد تومان برساند. باتوجه به اینکه قیمت اسمی هریک از سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس، ۱۰۰ تومان است، بنابراین شرکت مذکور برای آنکه سرمایه خود را ۲ میلیارد تومان افزایش دهد، باید ۲۰ میلیون سهم ۱۰۰ تومانی منتشر کند:

۲۰۰۰۰۰۰۰۰۰=۱۰۰×۲۰۰۰۰۰۰۰

طبیعتا در این حالت، سهامداران فعلی شرکت الف برای خرید سهام جدید شرکت حق تقدم دارند و میتوانند به میزان ۲۰ درصد تعداد سهام موجود خود (یعنی متناسب با درصد افزایش سرمایه شرکت) سهام جدید با قیمت ۱۰۰ تومان بخرند، بنابراین، اگر فردی مالک ۱۰۰۰ سهم شرکت الف باشد، میتواند یعنی ۲۰۰ سهم جدید با قیمت اسمی ۱۰۰ تومان خریداری کند.

۲۰۰=۲۰%×۱۰۰۰

اما این حق تقدم، چه جذابیتی برای سهامداران فعلی شرکت دارد؟

حتما به خاطر دارید که گفتیم قیمت سهام اغلب شرکتها در بورس، بیشتر از قیمت اسمی آنهاست، به عنوان مثال، اگرچه قیمت اسمی سهام شرکت الف ۱۰۰ تومان است، اما ممکن است قیمت این سهم در بورس، ۱۵۰ تومان باشد. در این صورت، قیمت بازار سهام شرکت الف، ۵۰ تومان بیشتر از قیمت اسمی آن خواهد بود، بنابراین، سهامداران فعلی این شرکت با خرید سهام جدید، در واقع ۵۰ تومان به ازای هر سهم سود بدست میآورند، سودی که تنها به سهامداران فعلی شرکت تعلق دارد.

۵۰ =۱۰۰ – ۱۵۰

گواهی حق تقدم خرید سهام چیست؟

تاکنون با مزایای حق تقدم خرید سهام برای سهامداران فعلی شرکت آشنا شدهاید. اما شاید این دو سوال درباره حق تقدم، ذهن شما را به خود مشغول کرده باشد:

– سهامداران فعلی چگونه از تصمیم شرکت برای افزایش سرمایه مطلع میشوند؟

– آیا سهامداران فعلی، ملزم به استفاده از حق تقدم خود هستند و درصورت استفاده نکردن از حق تقدم، از کسب سود ناشی از مابهالتفاوت قیمت اسمی و قیمت بازار سهم محروم خواهند شد؟

پس از آنکه موضوع افزایش سرمایه شرکت به تصویب رسید، موضوع در روزنامه کثیرالانتشاری که به عنوان روزنامه رسمی شرکت انتخاب شده، منتشر میشود تا همه سهامداران از این تصیم مطلع شوند. همچنین فرمی برای سهامداران آن شرکت ارسال شده و از آنها درخواست میشود تا درصورت تمایل به استفاده از حق تقدم خود برای خرید سهام جدید، فرم مذکور را تکمیل و برای شرکت ارسال نمایند. به این فرم، اصطلاحا گواهی حق تقدم خرید سهام گفته میشود. سهامداران شرکت پس از دریافت گواهی حق تقدم خرید سهام، ممکن است به یکی از سه روش زیر اقدام کنند:

۱- فرم مذکور را در مهلت تعیین شده (که معمولا ۶۰ روز است) تکمیل و برای شرکت ارسال کنند. این اقدام به منزله تمایل سهامدار به مشارکت در افزایش سرمایه شرکت است. بنابراین وی باید علاوهبر تکمیل فرم، مبلغ اسمی سهام را به حساب شرکت واریز نمایند تا سهام جدید، به نام آنها صادر شود.

۲- برخی از سهامداران ممکن است به علت عدم اطلاع از افزایش سرمایه شرکت و یا هر دلیل دیگر، در مهلت تعیین شده هیچ اقدامی نکنند. در این حالت، شرکت پس از پایان مهلت مقرر، سهام باقیمانده را با قیمت روز بازار، در بورس فروخته و مابه التفاوت قیمت اسمی و قیمت بازار را به حساب سهامدارانی که از حق تقدم خود استفاده نکردهاند، واریز میکند.

۳- دسته سوم از سرمایه گذاران، افرادی هستند که گواهی حق تقدم خرید سهام خود را در بورس میفروشند. این گروه از سهامداران میتوانند برای فروش گواهی حق تقدم سهام خود، به یکی از شرکتهای کارگزاری بورس مراجعه و این گواهی را به قیمت روز بازار، به فروش برسانند. قیمت گواهی حق تقدم در بورس، معمولامعادل تفاوت قیمت اسمی (۱۰۰ تومان) و قیمت بازار سهم است. بنابراین، اگر مثلا قیمت سهام شرکت الف در بورس، ۱۵۰ تومان باشد، قیمت گواهی حق تقدم خرید سهام شرکت الف در بورس، حدودا ۵۰ تومان خواهد بود:

۵۰ =۱۰۰ – ۱۵۰

طبیعتا گواهی حق تقدم خرید سهام، برای آن دسته از سرمایه گذارانی که انتظار دارند قیمت سهم مذکور در آینده با افزایش مواجه شود، جذابیت دارد، زیرا با خرید این گواهی، میتوانند سهامدار شرکت مذکور شوند.

از آنجا که گواهی حق تقدم خرید سهام نیز همانند سهام، در بورس داد و ستد میشود، بنابراین یک ورقه بهادار به شمار میرود.

نکته قابل توجه اینکه در هر صورت، مزایای ناشی از حق تقدم، به سهامداران شرکت تعلق دارند و حتی درصورت عدم استفاده آنها از حق تقدم، آنها از کسب این مزایا محروم نخواهند شد، اگرچه برخی سهامداران ترجیح میدهند با دریافت سهام جدید، از این مزایا استفاده کنند و برخی دیگر، با فروش گواهی حق تقدم خود در بورس.