تاریخ آخرین بروزرسانی: ۵ مهر ۱۳۹۹

معرفی اوراق اجاره، به عنوان یکی دیگر از انواع اوراق بهادار بدون ریسک

در این بخش، قصد داریم درباره اوراق اجاره صحبت کنیم.

اگر به خاطر داشته باشید، در معرفی اوراق مشارکت گفتیم که این اوراق، به این دلیل اوراق مشارکت نام گذاری شده است که در واقع، خریدار این اوراق با منتشرکننده (ناشر) اوراق، در یک طرح مشخص مانند احداث نیروگاه، جاده، سد و… مشارکت کرده و در منافع ناشی از این طرح، سهیم میشود، بنابراین، اوراق مشارکت نشاندهنده نوعی رابطه شراکت بین فروشنده و خریدار این اوراق میباشد.

در اوراق اجاره هم ارتباطی مشابهِ اوراق مشارکت ولی در قالب رابطه موجر و مستأجری، بین خریدار و فروشنده این اوراق برقرار میشود. اجازه بدهید با یک مثال، توضیح دهیم.

فرض کنید یک شرکت هواپیمایی برای افزایش ظرفیت حمل و نقل مسافر، نیاز به یک فروند هواپیمای جدید دارد، اما در حال حاضر، منابع مالی لازم برای خرید هواپیما را در اختیار ندارد. فکر میکنید چه گزینه دیگری به جز خرید، پیش روی این شرکت قرار دارد؟ همان طور که اگر کسی قادر به خرید منزل برای سکونت نباشد، اقدام به اجاره منزل مسکونی میکند، شرکت هواپیمایی هم میتواند هواپیمای مورد نیاز خود را اجاره کرده و در فواصل زمانی مشخص، به مالک هواپیما اجاره بها بپردازد.

این امکان از طریق انتشار اوراق اجاره، برای شرکت هواپیمایی فراهم میشود. اما چگونه؟ انتشار اوراق اجاره ازطریق یک نهاد مالی به نام “نهاد واسط” انجام میشود، به این صورت که ابتدا، نهاد واسط اوراق اجاره را منتشر و ازطریق شبکه بانکی و یا بازار سرمایه، این اوراق را برای فروش، عرضه میکند. با فروش این اوراق به سرمایه گذاران، منابع مالی لازم برای خرید هواپیما در اختیار نهاد واسط قرار میگیرد. سپس نهاد واسط به وکالت از سرمایه گذاران، هواپیمای موردنظر را خریداری کرده و برای دوره مشخص، به شرکت هواپیمایی اجاره میدهد. شرکت هواپیمایی هم که با استفاده از این هواپیمای جدید، توانسته است درآمد خود را افزایش دهد، در فواصل زمانی معین (مثلا هر سه ماه یکبار)، اجاره بها را به شرکت واسط پرداخت میکند و شرکت واسط نیز که در واقع، وکیل سرمایهگذاران محسوب میشود، مبلغ اجاره بها را به آنها پرداخت مینماید.

در پایان دوره اجاره نیز شرکت واسط به وکالت از سرمایه گذاران، هواپیما را به قیمت اسمی، یعنی همان قیمتی که خریداری کرده است، به شرکت هواپیمایی فروخته و اصل پول خریداران اوراق اجاره را به آنها باز میگرداند. اجازه بدهید یک بار دیگر، فرایند عرضه اوراق اجاره در مثال فوق را به شکل دقیق تر مرور کنیم:

۱- دریافت مجوزهای لازم از سازمان بورس و اوراق بهادار

۲- انتشار اوراق اجاره توسط نهاد واسط و فروش این اوراق به سرمایه گذاران

۳- خرید هواپیما توسط نهاد واسط، با منابع مالی حاصل از فروش اوراق اجاره

۴- اجاره دادن هواپیما به شرکت هواپیمایی

۵- دریافت اجاره بها از شرکت هواپیمایی، توسط نهاد واسط و پرداخت اجاره بها به سرمایه گذاران در فواصل زمانی تعیین شده

۶- فروش هواپیما در پایان دوره اجاره به همان قیمت خرید، توسط نهاد واسط و بازگرداندن اصل پول به سرمایه گذاران

نکته ای که باید مدنظر قرار گیرد، این است که سود حاصل از سرمایه گذاری در اوراق اجاره، در واقع همان مبالغ اجاره بهایی است که خریداران اوراق، در طول دوره اجاره دریافت میکنند. این مبلغ، معمولاحداقل معادل سود اوراق مشارکت و حتی بعضا، مقداری بیشتر تعیین میشود تا اوراق اجاره، جذابیت لازم را برای سرمایه گذاران داشته باشند. همچنین سود حاصل از اوراق اجاره نیز همانند سود حاصل از اوراق مشارکت، از پرداخت مالیات معاف است.

نکته دیگر اینکه در اوراق اجاره نیز همانند اوراق مشارکت، خریداران اوراق به نسبت میزان سرمایه گذاری، مالک دارایی محسوب میشوند و بر همین اساس، اجاره بها دریافت میکنند، بنابراین، اوراق اجاره نیز همانند اوراق مشارکت، یک اوراق بهادار اسلامی محسوب میشود که به پشتوانه یک دارایی معین (مثل هواپیما) منتشر شده است.